Modern uygulamalarında performans artık bir lüks değil, zorunluluk. Kullanıcılar 3 saniyeden uzun yüklenen sayfaları terk ediyor, arama motorları yavaş siteleri cezalandırıyor. Redis bu performans sorununa güçlü bir çözüm sunuyor, ancak başarının anahtarı doğru önbellekleme stratejisini seçmekte.
Yıllardır onlarca farklı sektörde Redis implementasyonları üzerinde çalışıyoruz. Gördüğümüz en büyük yanılgı: “Redis kullanıyoruz, neden hala yavaşız?” sorusu. Performans iyileştirmeleri ve yapılandırmalarda en iyi pratiklerin uygulanması önemli. Bununla birlikte her zaman aklınızın bir köşesinde olması gereken bir konu daha var: Her uygulama farklı bir cache stratejisi gerektirir.
Bu yazıda Redis’in 4 temel önbellekleme stratejisini, hangi senaryolarda hangisini kullanmanız gerektiğini anlatacağız.
Önbellekleme Neden Bu Kadar Kritik?
Bir e-ticaret sitesi düşünün. Her ürün sayfası açılışında veritabanına gidip:
- Ürün bilgilerini
- Stok durumunu
- Yorumları
- İlgili ürünleri
- Fiyat hesaplamalarını
…çekiyorsunuz. Her sorgu 50-100ms varsayımıyla, toplam sayfa yükleme süresi 500ms’yi geçecektir. Şimdi bunu saniyede 1000 kullanıcıyla çarpın. Veritabanınız diz çöker.
Redis bu denklemi değiştirir. Aynı verileri bellekten sunduğunuzda yanıt süresi 1-5ms’ye düşer. 100 kat hız farkı.
Cache-Aside (Lazy Loading), En Yaygın Strateji
Sahada en yaygın kullanılan strateji Cache-Aside (bir başka ifadeyle Lazy Loading) stratejisidir. Cache-Aside modelinde uygulama önbellek yönetiminden sorumludur.
Bu stratejide akış aşağıdaki şekildedir:
Ne Zaman Kullanılır?
Gerçek Hayattan Örnek: Kullanıcı Profil Yönetimi
Senaryo: 100.000 kullanıcılı bir SaaS platformu. Her kullanıcının profili var ama her kullanıcı her gün login olmuyor.
Sorun: 100.000 kullanıcı profilini sürekli Redis’te tutmak gereksiz bellek kullanımı. Ayrıca hangi kullanıcıların aktif olacağı belli değil.
Cache-Aside Çözümü:
- Kullanıcı login oldu → Profil bilgileri kontrol edildi
- Redis’te yok → Veritabanından çekildi ve Redis’e yazıldı (TTL: 4 saat)
- Kullanıcı uygulama içinde dolaştıkça profil Redis’ten geldi (2ms)
- Kullanıcı profil bilgilerini güncelledi → Redis’teki kayıt silindi
- Sonraki request’te güncel profil otomatik yüklendi
Sonuç: Sadece aktif kullanıcılar cache’te, bellek verimli kullanılıyor, her request 150ms yerine 5ms.
Bu stratejinin avantaj ve dezavantajlarına baktığımızda karşımıza aşağıdaki gibi bir tablo çıkacaktır.
Avantajlar
Dezavantajlar
Write-Through Cache
Write-Through stratejisinde her yazma işlemi hem önbelleğe hem veritabanına senkron olarak yapılır.
Bu stratejide akış aşağıdaki şekildedir:
Ne Zaman Kullanılır?
Gerçek Hayattan Örnek: E-Ticaret Stok Yönetimi
Senaryo: Binlerce ürünün olduğu bir online mağaza için uygulama geliştiriyorsunuz. Stok bilgisi her satışta değişiyor, yanlış gösterilirse müşteri hayal kırıklığı yaşıyor.
Sorun: Stok bilgisi hem çok sık okunuyor, hem çok kritik. Cache-Aside kullanırsanız invalidation’u unutma riski var.
Write-Through Çözümü:
- Ürün satıldı, stok güncelleme gerekiyor
- Sistem ÖNCE Redis’teki stok sayısını güncelliyor
- SONRA veritabanına yazıyor
- İkisi de başarılı olunca işlem onaylanıyor
- Tüm müşteriler stok bilgisini Redis’ten okuyorlar (3ms)
- Veri her zaman tutarlı
Neden Write-Through İdeal:
- Stok bilgisi saniyede yüzlerce kez sorgulanır (yüksek okuma)
- Stok güncellemeleri kontrollü sıklıkta (orta yazma)
- Yanlış stok göstermek asla kabul edilemez (tutarlılık kritik)
Sonuç: %100 tutarlılık, 120ms olan sorgu süresi 3ms’ye düştü.
Bu stratejinin avantaj ve dezavantajlarına baktığımızda karşımıza aşağıdaki gibi bir tablo çıkacaktır.
Avantajlar
Dezavantajlar
Write-Behind Cache (Write-Back)
Write-Behind stratejisinde yazma işlemleri sadece Redis’e yapılır, veritabanı güncellemesi arka planda asenkron gerçekleşir.
Bu stratejide akış aşağıdaki şekildedir:
Ne Zaman Kullanılır?
Gerçek Hayattan Örnek: Sosyal Medya Beğeni Sayaçları
Senaryo: Popüler bir sosyal medya platformu için uygulama geliştiriyorsunuz. Viral olan bir gönderi saniyede 5.000 beğeni alıyor.
Sorun: Her beğeniyi veritabanına yazmak imkansız. Veritabanı saniyede 5.000 UPDATE işlemini kaldıramaz, sistem kilitlenir.
Write-Behind Çözümü:
- Kullanıcı beğeni butonuna bastı
- Redis sayacı +1 arttı (1ms)
- Kullanıcı anında ❤️ ikonunu gördü
- Arka planda her 10 saniyede bir:
- Son 10 saniyedeki 50.000 beğeni toplandı
- Veritabanına TEK bir UPDATE gönderildi: beğeni_sayısı = beğeni_sayısı + 50000
Neden Write-Behind İdeal:
- Çok yüksek yazma yükü (saniyede binlerce beğeni)
- Beğeni sayısının 10 saniye gecikmeli olması kimseyi rahatsız etmez
- Kullanıcı deneyimi mükemmel (anında feedback)
Sonuç: Kullanıcı <1ms’de işlem tamamladı, DB yükü %99,8 azaldı, viral içerikler sistemi yavaşlatmıyor.
Bu stratejinin avantaj ve dezavantajlarına baktığımızda karşımıza aşağıdaki gibi bir tablo çıkacaktır.
Avantajlar
Dezavantajlar
Cache Prefetching (Proaktif Önbellekleme)
Prefetching stratejisinde veriler kullanıcı talep etmeden önce önceden cache’e yüklenir.
Bu stratejide akış aşağıdaki şekildedir:
Ne Zaman Kullanılır?
Gerçek Hayattan Örnek: Kurumsal Dashboard Raporları
Senaryo: Bir şirketin 500 çalışanı her sabah 09:00-10:00 arasında günlük performans dashboard’unu açıyor.
Sorun:
- Dashboard 15 farklı KPI gösteriyor
- Her KPI için karmaşık SQL (JOIN, GROUP BY, aggregation)
- Tek dashboard: 45 saniye
- 500 kişi aynı anda isteyince veritabanı kilitlenir
- İlk yarım saat sistem kullanılamaz
Prefetching Çözümü:
- Gece 02:00’da otomatik job çalışıyor
- Her departman için dashboard hesaplanıyor (satış, operasyon, finans…)
- Tüm metrikler, grafikler, tablolar hazırlanıyor
- Sonuçlar Redis’e kaydediliyor
- Sabah 09:00’da çalışanlar dashboard’u açıyor
- Tüm veriler Redis’te HAZIR (200ms)
Neden Prefetching İdeal:
- Erişim paterni çok tahmin edilebilir (her sabah 09:00)
- Sorgular çok ağır (45 saniye)
- 500 kişi aynı rapora bakıyor (tekrar eden veri)
- Kimse 45 saniye bekleyemez
Sonuç: Dashboard 45 saniye yerine 0,2 saniyede yükleniyor, veritabanı sabah saatlerinde rahat, kullanıcı memnuniyeti maksimum.
Bu stratejinin avantaj ve dezavantajlarına baktığımızda karşımıza aşağıdaki gibi bir tablo çıkacaktır.
Avantajlar
Dezavantajlar
Redis
kurulum, göç ve danışmanlığı
Deneyimli ekibimizle Redis çözümleri kurulum, göç ve danışmanlık hizmetlerimizle sizlerin yanındayız.
Redis çözümlerinden kurumsal destek almak mı istiyorsunuz?
